"Semazen semada Allah'ı zikreder"

Konya, Mevlana'yı Anma Törenleri dolayısıyla 11 günlüğüne de olsa Türkiye'nin ve dünyanın kültür başşehri oldu. Türkiye'den ve dünyadan tanınmış bilim insanlarının, gazetecilerin ve Mevlana aşığı isimlerin katıldığı konferanslar, paneller, seminerler, fotoğraf, resim, çini, seramik gibi el sanatları sergileri gibi bir çok etkinliğin gerçekleştirileceği 11 günlük programın en çok ilgi gösterilen bölümü ise sema ayinleri. Selçuk Üniversitesi (SÜ) Mevlana Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Yrd. Doç. Dr. Nuri Şimşekler semanın bir 'zikir' olduğunu söyledi.

İslam dininde Mevlana'dan çok önceleri yaşamış bazı mutasavvıfların sema yapar gibi dönerek 'zikir' yaptıklarını belirten Şimşekler, ''Mevlana bugün yaptığımız şekilde sema yapmamıştır. Mevlana sokakta, evde... ilahi aşkı aklına geldiği her yerde kendinden geçmiş 'dönmeye' başlamıştır. Mevlana'nın vefatından sonra oğlu Sultan Veled, babasının eserleri ve öğretilerinin yaşatılması için Mevlevilik adıyla bir tarikat kurmuş ve semayı da sistemli bir hale getirerek kurumsallaştırmıştır. Sema bugünkü şekliyle 15. yüzyıldan itibaren yapılmaya başlanmıştır." dedi.

Yrd. Doç. Dr. Nuri Şimşekler Sema'nın anlamını ise şöyle anlattı: ''Sema 4 bölümdür ve şu manaları taşır. Birinci bölüm Peygamberimiz Hazreti Muhammed (s.a.v.)'in anıldığı Nat-ı Şerif. İkinci bölüm, Ney taksimi. Bu bölümde topraktan yaratılan insana ilahi nefesle Allah'ın ruh üflediği ve insanın Allah'tan bir parça olduğu vurgulanır. Üçüncü bölüm semazenlerin ayağa kalkarak selamlaşmaları. Bu selamlama aslında Allah'tan bir parça taşıması sebebiyle Yaradan'ın selamlanmasıdır. Dördüncü bölüm de içerisinde 4 selamı barındırır. İlkinde Yaradan'ın yüceliği kulluğun acziyeti anlaşılması, ikincisinde Allah'ın yarattıklarının muhasebesinin yapılması, üçüncüsünde aşk ateşiyle benliğini yakıp Allah'ı hissediş sergilenir. Bu esnada semazenler bedeni ile dönerken kalbi ve dili ile de Allah'ı zikreder. Dördüncü bölümde sema biter ve semazenler huzur ile yerlerine otururlar. Ayin Kur'an-ı Kerim'den bir ayet okunması ardından postnişinin duasıyla sona erer."

Şimşekler'in verdiği bilgilere göre semazen kıyafet ve sembolleri de şu anlamlara geliyor: "Semazen'in üzerine giydiği ve baştan ayağa uzanan kara hırka insanı düşman gibi çevreleyen nefsi temsil eder. Semaya yani zikre başlanırken bu hırkanın çıkarılması insanın nefsinden arınmasını sembolize eder. Baştaki külah yani sikke insan öldükten sonra başucuna dikilen mezar taşını temsil eder. Semazenin içe giydiği beyaz renkli gömlek, onun üstüne giyilen uzun kollu yelek, bele bağlanan kemer, dar paçalı pantolon ve tennure denilen etek kefeni sembolize eder."

Semazenin semaya başlamadan ayağa kalkıp kollarını çaprazlayıp ellerini iki omzuna koyması Arapça 'Allah' lafzının 'Elif'ini, semaya başladıktan sonra kollarını iki yana açması yine Arapça 'la' yani 'La ilahe illallah'ı (Allah'tan başka ilah yoktur), sağdan sola dönmesi kainatı bütün kalbiyle kucaklaması, yukarı dönük olan sağ avucu ile Hak'tan aldığını, avucu yere dönük olan sol eli ile halka dağıtması anlamlarını barındırır.