Çocuklarda kış ishaline dikkat edin!

Kış aylarında özellikle çocuklarda görülebilen ishal su ve tuz kaybına neden olarak ölümlere yol açabiliyor.

Genellikle az gelişmiş ülkelerde ölümcül bir hastalık olarak bilinen ve bebek çocuk ölümlerinde önemli bir paya sahip olan ishal, etkin bir biçimde tedavi edilebilmekte ve günümüzde aslında basit rahatsızlıklar sınıfına girmiş bir hastalıktır. Genelde kendiliğinden ve ek bir önlem almaya gerek olmadan düzelen ishal, bazı ciddi hastalıkların habercisi olabildiği gibi, uzaması durumunda özellikle çocuklarda tehlike yaratan tablolara neden olabilir. Acıbadem Eskişehir Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Abdulkadir Yıldırım, çocukluk döneminde görülen ishalli hastalıkların nedenleri, belirtileri ve korunma konuları hakkında bilgi verdi.

İshal Nedir?

Genellikle günde 3 kez den fazla sayıda, miktarca fazla ve sulu dışkılama olarak tanımlanır. Bebekler, ilk günlerde genellikle 2–3 kez dışkılar, bu sayı günde 7’ ye ulaşabilir. Ancak, dışkılama sayısı fazla olsa bile, dışkı kıvamı fazla sulu değilse ishal değildir.

6. aydan sonra anne sütü ile birlikte ek gıdalar verilmeye başlanan çocuklarda görülme oranı en yüksektir. İshal, en sık 0–5 yaş grubu çocuklarda görülen, ölüme yol açabilen bir hastalıktır.

İshalin Nedenleri Nelerdir?

• İshalin en önemli ve en sık nedeni mikroplardır.
• Mikroplar temiz olmayan yiyecek ve içeceklerle taşınır ve ağız yoluyla bağırsağa ulaşır.
• Kirli eller, mikropların önemli bir taşıyıcısıdır.
• Dışkı ile kirlenmiş sebze, meyve ve diğer yiyecekler, içme ve kullanma suları, eller, tırnak içleri en önemli bulaşma yollarıdır.

İshal Nedeni İle Su Tuz Kaybı Olan Çocuktaki Belirtiler Nelerdir?

Ağız ve dil kurur, karın derisi tutulup bırakıldığında (esnekliğini kaybetmiş olduğundan) yavaş geri döner, gözler çukurlaşır, bıngıldak çukurlaşır, gözyaşı azalır/kaybolur, iştahsız, yorgun, huzursuzdur, ateş yükselebilir, idrar yapmama ya da çok az idrar yapma görülebilir.

Su Tuz Mekanizması Nasıldır?

Vücut normalde gereksinimi olan su ve tuzları, yiyecek ve içecekler yoluyla alır ve dışkı, idrar, terleme ve solunum yoluyla dışarı atar.

Sindirim sistemi sağlıklı olanlarda su ve tuzlar bağırsaklardan kana geçer. İshal olanlarda bağırsakların hasta olması nedeniyle su ve tuzun kana geçişi azalır, büyük bir miktarı bağırsaklardan dışkıya geçer ve dışarı atılır.

İshalli Çocukta Tehlikeli Belirtiler Nelerdir?

• Çocuk ne kadar çok sulu dışkı yaparsa o kadar fazla su ve tuz kaybeder.
• İshalle beraber kusması da olursa su ve tuz kaybı daha da artar.
• Kaybedilen su ve tuz çocuğa verilmezse ishal ölümle sonuçlanır.
• Belirgin susaması veya yukarıda açıklanan su-tuz kaybı belirtilerinin olması,
• Çocuğun ishalinin 3 günden uzun sürmesi,
• Çok sık veya fazla miktarda sulu dışkılama (günde 10 kezden fazla),
• Tekrarlayan kusmalarının olması,
• Yeme ve içmesinin bozulması,
• Kakasında kan olması,
• Yüksek ateş

İshalli Çocuklarda Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Emziriliyorsa, emzirme kesilmemeli ve daha sık emzirilmelidir. Su kaybını önlemek için, her zamankinden daha fazla su ve sulu gıdalar (Kaynatılmış soğutulmuş su, evde hazırlanmış şeftali, elma, havuç suyu, ayran) verilmelidir. Her kakadan sonra 2 yaşından küçük çocuklara 1 çay bardağı, 2 yaşından büyüklere ise, 1 su bardağı yukarıda sayılan içeceklerden mutlaka içirilmelidir.

İshali olan çocuk aç bırakılmamalı, beslenmesine devam edilmeli, sık sık ve az az beslenmelidir.

Çocuğa sindirimi kolay besinlerden; Pirinç lapası, yoğurt, haşlanmış patates, şeftali, elma, muz ya da havuç püresi, iyi haşlanmış yağsız et, yoğurt ile yapılmış az yağlı pirinç çorbası, tarhana çorbası, az yağlı makarna, erişte verilmelidir.

Çocukları İshalden Korumak İçin Alınacak Önlemler Nelerdir?

İlk 6 ay sadece anne sütü verilmelidir. İçme suyu temiz olmalı, kaynatılıp soğutulmuş olmalıdır. Yiyecekleri hazırlamadan önce, çocuğu beslemeden önce, sofraya oturmadan önce, çocuğun bezini değiştirdikten sonra, tuvalete girerken ve çıktıktan sonra eller mutlaka su ve sabunla yıkanmalıdır. Çocuğu beslerken biberon kullanılmamalıdır. Bebeğin yiyeceği plastik kaplar yerine, kolay temizlenebilen (cam, porselen, çelik vb.) kaplarda hazırlanmalı ve kaşık ile yedirilmelidir. Yiyecek, içecek kapları iyice yıkanmalı, besin artığı kalmamalı ve iyi durulanmalıdır. Sebze ve meyveler bol su ile yıkanmalıdır. Bebek ve çocuk besinleri mümkün olduğunca taze hazırlanmalı, bekletilecekse de mutlaka buzdolabında, kapalı kapta saklanmalıdır.