AKÜ’nün uluslararası projesi yıldırımın uçaklara hasar vermesini önleyecek

Afyon Kocatepe Üniversitesi(AKÜ) tarafından üzerinde çalışılan ve 4 yıl sonra tamamlanacak proje ile yıldırım çarpmasının uçaklara hasar vermesi önlenecek.

AKÜ, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu tarafından desteklenen ve ana yüklenici Airbus olan toplam 50,95 milyon euroluk ‘akıllı uçak’ projesinin ortakları arasında yer aldı. AB’nin desteklediği ve havacılık alanında en prestijli projesi kabul edilen çalışma 2015 yılında tamamlanacak. Projeye göre uçakların ana gövdesi ve kanatlarında yapısal değişikler sağlanarak uçak ağırlığının ve operasyon maliyetlerinin azaltılması, performansının artırılarak yakıt tüketimi ve havaalanı yakınlarında hava trafik gürültüsünün azaltılması hedefleniyor. AKÜ, yıldırım çarpmasının uçaklara hasar vermesinin önlenmesi projesi üzerine görev aldı.

AKÜ’NÜN PROJESİ İLE YILDIRIM ÇARPMASI UÇAKLARA ZARAR VERMEYECEK

AKÜ Uluslararası İlişkiler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Ömer Soykasap, üniversite olarak üzerinde çalıştıkları proje ile yıldırım çarpmasının uçaklarda büyük hasar ve yangınlara neden olmasının önüne geçileceğini söyledi. Mevcut uçaklarda bu tür hasarları anında tespit edecek sistemler bulunmadığını ifade eden Soykasap, ancak bu arızaların uçağın hangara çekilerek periyodik bakımlarında tespit edilerek giderilebildiğini kaydetti. Soykasap, “Mevcut uçakların kanat ve gövdesi metalik kaplamalardan meydana geliyor. Yıldırım çarpması durumunda uçakta yanma ve içerisindeki elektronik cihazlarda ciddi arızalar meydana geliyor. Biz kanat ve gövde üzerine metal kaplama yerine elektrik iletkenliğini artıracak nano malzemeler öngörüyoruz. Yıldırım çarpması sırasındaki elektrik akımının bir şekilde uçağın alt tarafına iletilmesi, oradan da hava vasıtası ile yere iletilerek zararsız hale getirilmesi sağlanacak.” dedi.

Oldukça elektrik yüklü bir bulutun yakınından geçen uçağın yıldırımı tetikleyebileceğini belirten Soykasap, oluşan elektrik akımının uçağın bir ucundan diğer ucuna iletilmesi gerektiğini anlattı. Soykasap, şunları dile getirdi: “Bir uçak şayet yıldırım çarpmasından yeteri kadar iyi korunmamışsa uçağın yapısal elemanlarına ve uçak içindeki pek çok elektronik cihaza zarar verebilir. Korunan uçaklarda ise ışıkların kısa süreli yanıp sönmesi, oksijen maskelerinin inmesi, sesten dolayı yolcuların korkması gibi etkileri görülmektedir. Yıldırım etkisinden korunmak için uçak yüzeyleri elektrik iletkenliğine sahip olmalıdır. Eski tip uçaklarda yüzeyler iletken olan alüminyumdan yapılmıştır. Modern uçaklar ise alüminyuma göre daha hafif ve daha dayanıklı olan ancak elektrik iletkenliği düşük kompozit malzemeden yapılmaktadır.”

Proje kapsamında iletkenliği iyi olan karbon nano malzemelerin tasarlanacağını ifade eden Soyksap, kompozit yapının iletkenliğinin önemli ölçüde artırılarak, hem ağırlık azalmasına gidileceğini hem de yıldırımdan korunumun sağlanmış olacağını kaydetti.

SENSÖRLERLE HASAR ANINDA TESPİT EDİLECEK

Ömer Soykasap, yapıdaki kritik bölgelere fiber optik sensörler yerleştirilerek, yapıdaki deformasyonların ölçülebileceğini, böylece hasarın durumu ve yerinin anında belirlenebileceğini söyledi. Ayrıca kanatlara entegre edilecek bir sistemle kanatlarda oluşabilecek hasarın ultrasonik dalgalarla hızlı bir şekilde belirlenebileceğini kaydeden Soykasap, şunları söyledi: "Gövdede kapı etrafındaki hasarların belirlenmesi için ultrasoniksensörler, kablo ve elektrik bağlantıları parça imalatı sırasında yerleştirilecektir. Gövdede bulunan çeşitli panellerin yapısal sağlığı uçuş halinde gözlenecek, hasar toleransının artırılması ve yıldırım çarpmasına karşı koruma için nano takviyeli malzemeler kullanılacaktır."